Nu het Griekse parlement er niet in is geslaagd een opvolger te kiezen voor president Karolos Papoulias, moeten de inwoners van het in economische crisis verkerende land vervroegd naar de stembus.

Veel waarnemers vrezen een langdurige politieke crisis, zoals het land beleefde in 2012 toen er twee keer parlementsverkiezingen nodig waren om een regering op de been te brengen.

Naar verwachting wordt het parlement maandag (29 december) ontbonden en kondigt Papoulias verkiezingen aan. Hij moet dat in ieder geval binnen tien dagen doen. De president maakt dan ook bekend wanneer de stembusgang wordt gehouden. Volgens premier Antonis Samaras wordt het waarschijnlijk 25 januari.

Griekse verkiezingen

De grootste partij krijgt in het parlement van driehonderd leden een ‘bonus’ van vijftig zetels. Als een partij een meerderheid behaalt, moet er binnen drie dagen een kabinet worden gevormd. Als er geen duidelijke meerderheid voor een partij is, moet de leider van de grootste fractie proberen binnen drie dagen een coalitieregering op de been te brengen. Lukt dat niet, dan krijgt de leider van de op één na grootste partij die opdracht en anders de leider van de op twee na grootste fractie.

Als dat allemaal mislukt, komen de partijleiders bijeen met de president en proberen ze toch een coalitie te vormen. Lukt dat ook niet, dan volgen weer nieuwe verkiezingen.

Op 28 februari loopt het inmiddels verlengde steunprogramma voor Griekenland van de Europese kredietverstrekkers en van het IMF af. Een van de felste tegenstanders van dit in ruil voor bezuinigingen verleende steunprogramma is de radicaal-linkse partijencoalitie Syriza van Alexis Tsipras. Die leidt in peilingen met 28 procent, gevolgd door de Nieuwe Democratie van premier Samaras met een kwart van de stemmen.

Tsipras wil het bezuinigingsprogramma ongedaan maken. Hij noemde het ,,een neoliberaal experiment'' dat moet wijken voor een ,,alternatieve politiek in Europa''. Maar om alleen te regeren heeft een partij volgens waarnemers in Griekenland veel meer dan 30 procent van de stemmen nodig.

ECB wil blijven praten

De Europese Centrale Bank (ECB) wil met Griekenland in gesprek blijven over de afwikkeling van het hulpprogramma waarmee het land de afgelopen jaren op de been is gehouden. De ECB ,,wacht op de opvattingen en suggesties van de Griekse autoriteiten'' en zal die ook bespreken met de Europese Commissie en het Internationaal Monetair Fonds (IMF), zo liet de centrale bank maandag weten.

,,Het is nu aan het Griekse electoraat om te beslissen over de toekomstige samenstelling van het parlement en de regering'', aldus de ECB. ,,We zullen ons niet bemoeien met of commentaar geven op dit democratische proces.''

De ECB benadrukte wel dat Griekenland ,,indrukwekkende voortgang'' heeft geboekt bij het op orde brengen van de overheidsfinanciën en modernisering van zijn economie. Het land heeft ingrijpende en bij de eigen bevolking zeer impopulaire hervormingen moeten doorvoeren in ruil voor de ontvangen financiële steun.

Het IMF liet weten dat na de verkiezingen wordt bepaald of Griekenland in aanmerking komt voor de volgende uitbetaling van de toegezegde noodkredieten. De gesprekken daarover worden hervat nadat de nieuwe regering is beëdigd, aldus een woordvoerder. Griekenland heeft op dit moment geen acute behoefte aan financiële steun, voegde hij daaraan toe.

Griekse beurs fors lager, AEX vlak

De Amsterdamse beurs stond maandag aan het begin van de middag nagenoeg vlak. Elders in Europa vertoonden de beurzen een wisselend beeld. De uitkomst van de beslissende stemronde bij de presidentsverkiezingen in het Griekse parlement zorgde kortstondig voor enige onrust op de beurzen.

De belangrijkste beursgraadmeter in Athene zakte na de uitslag verder weg en stond ruim 8 procent lager.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl